Home – Blog – Nieuws: Tentoonstelling P.C. Hooft, Prins der Poëten
Tot en met 29 november 2015 is in het Muiderslot de tentoonstelling “P.C. Hooft, Prins der Poëten – De man, de prijs, de straat” te zien.
Door de eeuwen heen is de naam van Pieter Corneliszoon Hooft (1581-1647) nauw verbonden met roemrijke vaderlandse literatuur. In 1825 zorgde zijn faam als beroemdste bewoner er zelfs voor dat het Muiderslot behouden bleef van de sloop. Hoe anders is dit nu. In een onalledaagse biografische tentoonstelling belicht het Muiderslot drie kanten van dit icoon: de man, de prijs en de straat.
Schilderij Jacob Simonsz de Rijck
Voor deze tentoonstelling in het Muiderslot is een achttiende eeuws schilderij uit de Theatercollectie (voorheen Theater Instituut Nederland, nu in beheer bij de Bijzondere collecties UvA) in langdurig bruikleen gegeven.
Het gaat om het schilderij dat in 1777 geschilderd werd door Nicolaas Muys, en waarop een scène is te zien uit de treurspel “Jacob Simonsz. de Rijck” in het toneeldecor “De Kloosterkamer”. Het toneelstuk werd in seizoen 1776/1777 in de Rotterdamse Schouwburg in dit decor opgevoerd; het decor “De Kloosterkamer” werd ook door Nicolaas Muys geschilderd.
Wie was Jacob Simonsz. de Rijck?
Jacob Simonsz de Rijck (Amsterdam,1541 – Veere, 11 september 1584) speelde een heldhaftige rol in de opstand van de Nederlandse gewesten tegen de Spaanse overheersing gedurende de 80-jarige oorlog. Hij was een rijke graanhandelaar in Amsterdam, die vanwege zijn calvinistische geloofsovertuiging in 1566 naar het Duitse Dantzig moest uitwijken. Daar zette hij zijn graanhandel voort, kocht een schip, voegde zich bij de Watergeuzen en nam deel aan de Inname van Den Briel op 1 april 1572 en een aantal geuzenexpedities in Zeeland. Daarbij werd hij door de Spanjaarden gevangen genomen, en naar Gent overgebracht. Door bemiddeling van Willem van Oranje werd De Rijck vrijgekocht; maar om ook Marnix van Sint Aldegonde vrij te krijgen weigerde De Rijck zijn ontslagbrief uit de gevangenis aan te nemen.
Nicolaas Muys heeft dit dramatische en heldhaftige moment gekozen voor zijn schilderij: de Spaanse bevelhebber Mondragon (de man in een licht kostuum met document in de hand) biedt Jacob Simonsz. de Rijck (de man in donker kostuum, met oranje sjerp) de ontslagbrief aan, waarmee hij zijn vrijheid weer krijgt. Deze weert dit aanbod af, met de woorden: “ ‘k Begeer de vrijheid niet ten kosten van mijne eer …Geef mij mijn keten weer.”
Detail van het schilderij van Nicolaas Muys.
De relatie met P.C. Hooft
Jacob Simonsz. de Rijck was getrouwd met Margaretha Claesdr. Hooft, die een nicht van de dichter-historicus Pieter Cornelisz Hooft was. In de “Nederlandse Historien”, geschreven tussen 1628 en 1647 door Hooft, wordt dan ook met veel empathie over de persoon van De Rijck gesproken. Dit inspireerde schrijfster Lucretia Wilhelmina van Winter – van Merken anderhalve eeuw later tot haar treurspel “Jacob Simonszoon de Ryk”.
Het treurspel
Lucretia Wilhelmina van Winter-van Merken schreef het treurspel in 1774. De première van het stuk vond plaats op 14 september 1774 ter gelegenheid van de feestelijke opening van de nieuwe Stadsschouwburg in Amsterdam – enkele jaren eerder dus dan de opvoering in de Rotterdamse Schouwburg, die op het schilderij van Nicolaas Muys te zien is. In het treurspel staat de Jacob Simonsz. de Rijck natuurlijk centraal, als een vaderlandslievende held die met zijn moed zelfs de Spanjaarden verbaasde.
Hieronder een prent van de openingsvoorstelling van Jacob Simonsz. de Rijck in het decor “Het gotisch paleis” van de nieuwe Amsterdamse schouwburg.
Coulissendecor “Het Gotisch Paleis” met scène uit Jacob Simonszoon de Rijck (L.W. van Winter-van Merken, 1774), ingekleurde gravure uit 1785.
Meer informatie
Tentoonstelling en openingstijden Muiderslot, zie Website Muiderslot.